DLACZEGO W KRYZYSIE DUCHOWYM NIE POMOŻE TRADYCYJNY COACHING?
Główne wyzwania, a zarazem trudności, z jakimi spotyka się współczesny człowiek, to przykładowo nadmierny stres, przemiany tożsamości na różnych etapach życia, kryzys duchowy. Pisząc ten esej, chcę skupić się na tym ostatnim – kryzysie duchowym, który może wiązać się z różnymi rodzajami kryzysu ale bywa marginalizowany, umniejszany, łączony z religią i wiarą, mylony z kryzysem wiary.
Zacznijmy od definicji duchowości. Jest to potrzeba transcendencji, przeżywania wewnętrznego, wrażliwość na piękno, na sztukę, na naturę, na wartości etyczne. Rozwinięta duchowość może zatem istnieć niezależnie od wiary i religii, rozwiniętą duchowość może mieć agnostyk i ateista. Rozwój duchowy nie jest równoznaczny z potrzebą łączności z kimś „większym niż my sami”, z bóstwem czy Bogiem. Może jednak wynikać z braku autorytetu duchowego, braku duchowych inspiracji i źródeł przeżywania emocji.
Duchowość to ciekawość świata, głód wiedzy, przyjemność z rozmyślania, kojarzenia faktów oraz wątpienia, dociekliwość, pasje, umiłowanie zdobywania wiedzy i doświadczania. Duchowość jest powiązana z naszą tożsamością, z tym kim jesteśmy i kim się czujemy, jak odbieramy sens naszego życia, naszym systemem wartości, wewnętrznym kodeksem etycznym, „sumieniem”.
Kryzys duchowy może wiązać się z wieloma rodzajami kryzysu i jego źródłami. Na przykład z kryzysem rozwojowym (okres adolescencji, przełom połowy życia, późna dorosłość). Z kryzysem sytuacyjnym, trudnymi, przełomowymi zdarzaniami czy traumą, kiedy nierzadko tracimy poczucie nadziei i sensu.
Także z kryzysem egzystencjalnym, kiedy rozważamy czy i jaki mamy wpływ na realną jakość naszego życia. Robimy bilanse życia, zastanawiamy się nad życiowym celem, nad wolną wolą i niezależnością, zaangażowaniem i odpowiedzialnością. Wchodzimy w wewnętrzne konflikty i lęki. Niezależnie od wieku i sytuacji, zastanawiamy się czy nasze życie ma taką jakość, jak byśmy chcieli? Może być też związany z rozwojem człowieka, tożsamością płci, świadomością istnienia, konfliktem wartości i celów.
Kryzys duchowy, inaczej kryzys życia wewnętrznego, to zaprzestanie /załamanie czerpania inspiracji z otaczającego świata, brak głębszych przeżyć wewnętrznych jako źródła wsparcia emocjonalnego, brak drogowskazu do pozytywnego przewartościowania. To brak celu nadającego głębszy sens życiu oraz brak umiejętności wyznaczenia sobie takiego celu, pokierowania swoimi dążeniami, to życie z dnia na dzień, stagnacja, rutyna i nuda.
To może przydarzyć się każdej osobie, niezależnie od przyczyn i etapu życia. Zaczynamy myśleć, że nasze życie jest „płytkie”, że musimy coś w nim zmienić tak, by nadać mu sens i głębię, czujemy, że w nic nie wierzymy (także w siebie i swoje możliwości), że nasza „dusza choruje”.
Często jest to też przyczyną sięgania po środki złudnie zaradcze, jak instrumenty wpływu z dziedziny medycyny alternatywnej fałszujące odbiór rzeczywistości czy środki psychoaktywne.
Przypadek, z jakim klient z doświadczeniem kryzysu duchowego przychodzi do coacha kryzysowego, może dotyczyć np. poczucia pustki, braku sensu, frustracji, izolacji od otoczenia, zaniedbania higieny życia z powodu niezaspokojenia potrzeb wyższych.
Może czuć się biernym uczestnikiem życia, bezradnym wobec własnej postawy, pozbawionym motywacji do zmiany. Może odczuwać spadek jakości życia, pogorszenie relacji z otoczeniem albo utratę kontroli nad jakością życia. Może czuć się pod presją odnalezienia równowagi, na wzór utopijnej wizji tworzonej przez popkulturę – wtedy nie może czerpać satysfakcji z życia jakim jest i popada nieustannie w melancholię, która przeszkadza mu podejmować wyzwania.
Taki długotrwały stan obniża poziom funkcjonowania procesów poznawczych i ogranicza działanie.
Innym skutkiem kryzysu duchowego może być pogorszenie stanu zdrowia. Kryzys „stanu ducha” ma istotny wpływ na samopoczucie i zdrowie. Zagadnieniem wpływu psychiki na stan zdrowia człowieka zajmuje się psychoneuroimmunologia (PNI) - interdyscyplinarny kierunek badań, który analizuje wzajemny wpływ zjawisk psychicznych, nerwowych i odpornościowych. Od lat wiadomo, że u znacznej części osób zwracających się do lekarza, u podstaw zgłaszanych przez nich dolegliwości leżą problemy psychiczne. Kryzys duchowy przejawiający się w toksycznym myśleniu (przekonania i nastawienie) oraz przewlekłym stresie, ma przełożenie na zaburzenia psychofizyczne. Ale nawet w takich przypadkach, w poradnikach dot. zmiany swojego życia, często można spotykać porady, że należy się modlić do Boga, sprowadzając w ten sposób kryzys duchowy do kryzysu wiary w Boga.
W takim problemie jak kryzys duchowy coaching tradycyjny może nie być skuteczny. Dlaczego? Coaching opiera się na złożeniu, iż klient posiada już zasoby, a zadaniem coacha jest ich "rozruszanie". Sesja z coachem tradycyjnym może dać chwilowy polot, energię, ale nie przekuje jej w działanie, w rezultat i wreszcie, w cel coachingu – w zmianę, jeśli osoba która przychodzi do coacha, nie ma odpowiednich zasobów i jest niestabilna emocjonalnie.
Klient, która nie potrafi konkretnie określić swoich potrzeb, nie wie czego chce (wie czego nie chce), koncentruje się na swoim bólu i problemach, ma trudność z określeniem celu, nieustannie znajduje się w nastroju melancholijnym i pesymistycznym, "nie nadaje się" do procesu tradycyjnego coachingu. Tradycyjny coach może nie mieć odpowiednich kompetencji, wiedzy i narzędzi, aby dokonać prawidłowej i rzetelnej oceny rzeczywistych potrzeb klienta, oceny jego zasobów, a następnie dobrać odpowiednią metodę pracy. W przypadku kryzysu duchowego, gdzie brak zasobów nie oznacza wyłącznie braku wiedzy czy działania, mogą nie sprawdzić się strategie "drogi na skróty", czyli szybkich metod naprawczych na zmianę życia, bez większych nakładów pracy.
Jak coach kryzysowy może pomóc osobie z kryzysem duchowym? Coaching kryzysowy łącząc coaching z interwencją kryzysową wyróżnia się tym, że pozwala coachowi rozpoznać zasoby klienta, psychoedukować i pracować terapeutycznie, jeśli zajdzie taka potrzeba. Nie odsyła osoby w kryzysie, nie zaleca natychmiast podejmować działań np. tworzyć mapy celów, nie minimalizuje istniejących problemów. Coach kryzysowy posiada wiedzę jak sobie z takim stanem rzeczy radzić, nie koncentruje się za wszelką cenę na jak najszybszym ich zniwelowaniu, ale na dogłębnym kompleksowym ich rozwiązaniu, począwszy od zdefiniowania problemu, poprzez zapewnienie bezpieczeństwa i wsparcia, rozważenia możliwości i ułożenia wspólnie planu, a skończywszy na istotnym elemencie - zobowiązaniu do działania.
Kryzys duchowy może zaburzać poczucie „sensowności świata”, poczucia własnej wartości i tożsamości. Ale może też być twórczy, może pomóc uświadomić przyczyny obniżonego samopoczucia, wykazać wartość egzystencjalno-duchową codziennej praktyki radości, poczucia sensu życia i głębszego spełnienia.
Przykładem sytuacji kryzysu duchowego, który stał się przyczyną rozwoju i rozkwitu osobowości człowieka, może być życiorys osoby Roberta Rienta, dziennikarza i psychologa, autora książki „Świadek”, który wychował się w bardzo religijnej rodzinie świadków Jehowy, od której uciekł, narażając się na ostracyzm i potępienie. Odrzucił cały model funkcjonowania, w jakim dotychczas żył - system oparty na zasadach wiary, ale opresyjny i negujący indywidualizm jednostki. Przez wiele lat Rient szukał na różne sposoby swojej tożsamości i duchowości. Odczuwając kryzys duchowy posunął się do odważnych decyzji, wyborów i zmian, w efekcie dla niego konstruktywnych, bo zyskał niejako „nową osobowość” i poczucie bycia spełnionym.
Ten przykład wskazuje na wartość kryzysu duchowego, jako źródła rozwoju i wsparcia w poszukiwaniu rozwiązań.
Wszelkie prawa zastrzeżone, zabrania się zmieniać, kopiować i w jakikolwiek sposób wykorzystywać treść bez zgody autorki.
Komentarze
Prześlij komentarz